برای شما هم ممکن است پیش آمده باشد که در مراجعه به پزشک متوجه شده باشید که کیست تخمدان دارید. همیشه لازم نیست نگران کیست تخمدان باشید. بیشتر زنان در طول زندگی خود کیست تخمدان را تجربه کرده اند. شاید ندانید که چطور می توانید متوجه شوید که کیست تخمدان دارید و به موقع به پزشک مراجعه کنید. شاید از آن دسته افرادی باشید که نمی دانند آیا باید نگران کیست تخمدان خود باشند یا نه. ما در این مقاله سعی کرده ایم در مورد انواع کیست تخمدان، علل و درمان های آن توضیحاتی ارائه دهیم. شما می توانید جهت دسترسی به بخشهای مختلف مقاله از فهرست زیر استفاده کنید.
کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان کیسه ای پر از مایعات خونی یا چرکی است که در داخل و یا روی سطح تخمدان بوجود می آید. کیست‌های تخمدان اغلب در زمان تخمک‌گذاری تخمدانها ایجاد می‌شوند. این نوع کیست در بیشتر مواقع کوچک است و آسیب یا حتی درد خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کنند. در اغلب موارد کیست تخمدان خود به خود طی چند ماه و بدون درمان از بین می‌روند. اما اگر کیست تخمدان خیلی بزرگ باشد، می‌تواند روی تخمدان تاثیر بگذارد و دردهای شدید و غیرقابل تحملی را در فرد ایجاد کند. بد نیست بدانید همه خانم ها در دورانی از زندگی شان کیست تخمدان داشته اند.
چند نوع کیست تخمدان وجود دارد؟
در یک دسته بندی، کیست تخمدان به سه دسته اصلی تقسیم می شود:
۱- کیست‌های فولیکولی
ماهانه در تخمدان ها به طور طبیعی ساختارهای کیست مانندی به نام فولیکول رشد می کند. کار فولیکول ها، تولید هورمون های استروژن و پروژسترون و آزاد کردن تخمک در هنگام تخمک گذاری است. وقتی یک تخمک اصطلاحا “رسیده” می شود، فولیکول باز شده و تخمک را رها می کند. اگر به هر دلیلی فولیکول باز نشود، در فرد کیست فولیکولی بوجود می آید. این نوع کیست تخمدان، معمولا به طور خود به خودی تشکیل شده و بدون درمان طی ۳ ماه از بین می‌رود.
۲- کیست‌های لوپوس
زمانی که فولیکول کاملا بسته باشد و در آن مایعاتی وجود داشته باشد این نوع کیست تخمدانی ایجاد می‌شود. کیست لوپوس ممکن است طی ۳ ماه و به صورت خود به خودی از بین بروند. در بیشتر مواقع کیست‌های لوپوسی با علائمی مثل خونریزی یا درد در فرد همراه هستند.
۳- کیست‌های غیرفعال
در این نوع از کیست تخمدانی، تعداد زیادی کیست‌های کوچک، در یکی از تخمدانها یا هر دوی آنها بوجود می آید. پزشکان چنین وضعیتی را «سندرم تخمدان پلی کیستیک» یا تنبلی تخمدان می نامند. سندرم تخمدان پلی سیستیک یکی از شایعترین انواع کیست تخمدان در زنان است. افراد مبتلا به تنبلی تخمدان به جای تولید یک تخمک رسیده، تعداد زیادی فولیکول ریز تولید می کنند. در این افراد تخمک گذاری ماهانه آنطور که انتطار می رود اتفاق نمی افتد.
مدل دیگری در دسته بندی کیست های تخمدان وجود دارد که کیست های تخمدانی را به دو دسته ی کیست های پاتولوژیک و کیست های فانکشنال تقسیم می کند:
۱- کیست های فانکشنال: این نوع کیست ها به دو دسته تقسیم می شوند:
الف) کیست های فولیکولی: که شایع ترین کیست های این دسته هستند که قبلا توضیح داده شدند.
ب) کیست های لوتئال: بعد از رهاسازی تخمک از فولیکول، بافتی به نام کورپوس لوتئوم به جا می ماند. اگر کورپوس لوتئوم با خون پر شود کیست لوتئال به وجود می آید. این کیست ها بعد از چند ماه از بین می روند اما اگر پاره شوند باعث درد و خونریزی داخلی می شوند.
۲- کیست های پاتولوژیک: این نوع کیست هم شامل دو دسته است:
الف) کیست های ترموئید: این نوع کیست شایع ترین کیست پاتولوژیک در زنان زیر ۳۰ سال است. ترموئیدها از سلول های سازنده ی تخمک به وجود می آیند و معمولا خوش خیم هستند. تنها راه از بین رفتن آنها فقط جراحی است.
ب) کیست های آدنوما: این نوع کیست از سلول های بیرونی تخمدان که آن را احاطه کرده، تشکیل می شود. این کیست ها با یک مایع غلیظ و مخاطی یا آب پر شده اند. کیست های آدنوما به دیواره بیرونی تخمدان می چسبند و می تواند رشد قابل توجهی داشته باشد. این نوع کیست های به ندرت سرطان زا هستند و باید با جراحی برداشته شوند. آدنوما در زنان بالای ۴۰ سال بیشتر شایع است.
چطور بفهمیم کیست تخمدان داریم؟
اغلب کیست های تخمدان کوچک و فاقد علائم خاصی هستند. زنانی که کیست غیرفعال دارند با مشکلات بارداری مواجه می شوند. زمانی علائم خود را نشان می دهد که کیست بزرگ شده باشد. علائم بزرگ شدن کیست تخمدان عبارت است از:
- نفخ شکم
- قاعدگی نامنظم
- درد در استخوان لگن
- رابطه جنسی دردناک
- حالت تهوع و گاهی استفراغ
- بالا رفتن غیر قابل توجیه وزن
- درد در طول دوره قاعدگی
- خونریزی غیر طبیعی واژینال
- حساس شدن سینه ها (پستان)
- تکرر ادرار
همچنین اگر کیست تخمدان پاره شود باعث دردی شدید و ناگهانی می شود. در صورتی که کیست باعث چرخیدن تخمدان شود ممکن است درد شدید همراه با حالت تهوع و استفراغ داشته باشید. در چنین مواردی حتما به پزشک مراجعه کنید.
علت ایجاد کیست تخمدان چیست؟
به دلایل مختلفی ممکن است کیست تخمدان ایجاد شود. یک از علل اصلی کیست تخمدان، رها نشدن تخمک از فولیکل است. یعنی در روز چهاردهم بعد از عادت ماهیانه که باید فولیکول باز شود و یک تخمک رها کند، اصلا پاره نمی شود. در این حالت آب درون فویکول جمع می شود و کیست ایجاد می کند. از عامل دیگری که در ایجاد کیست تخمدان موثر هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
داروها: استفاد از داروهای باروری می تواند احتمال تولید کیست تخمدان را بیشتر کند.
بارداری: کیست تخمدان می تواند در طول بارداری در تخمدانها ایجاد شود.
عدم تعادل هورمونی: به هم ریختگی هرمون های مختلف در بدن می تواند احتمال ایجاد کیست را بیشتر کند. حتی اگر قبلا سابقه کیست تخمدان داشته باشید، خطر ابتلا به کیست تخمدانی در شما افزایش می یابد.
- نامنظم شدن چرخه قاعدگی
- سیگار کشیدن
- هیپوتیروئیدی
- استرس (که یکی از شایع ترین عوامل ایجاد کیست تخمدان است)
کیست تخمدان چه عوارضی ایجاد می کند؟
خیلی از کیست های تخمدان خوش خیم و بدون عارضه جانبی هستند و خود به خود و بدون درمان از بین می روند. اما به ندرت ممکن است در آزمایشها وجود کیست سرطانی در تخمدان نشان داده شود. پیچ خوردن تخمدان یکی از عوارضی است که به ندرت اتفاق می افتد. علت پیچ خوردن تخمدان ها این است که کیست سرطانی به حدی بزرگ می شود که تخمدان پیچ می خورد یا از محل اصلی خود جا به جا می شود. بنابراین منبع تغذیه کننده خون از تخمدان جدا شده و درصورتی که درمان صورت نگیرد بافت تخمدان آسیب خواهد دید یا کاملا از بین خواهد رفت. یکی از عوارض دیگر کیست تخمدان که به ندرت اتفاق می افتد، پاره شدن کیست است که باعث درد شدید و خون ریزی داخلی در فرد می شود. این عوارض می تواند احتمال عفونت را افزایش دهد و اگر درمان نشود جان فرد به خطر می افتد. توده های تخمدانی کیستیک که در دوران یائسگی رشد می کنند ممکن است سرطانی و بدخیم شوند. زنانی که در سنین یائسگی هستند باید مرتب تحت نظر پزشک خود آزمایش های لگن را انجام دهند.
بیشتر بخوانید: اندازه کیست تخمدان بدخیم و خوش خیم
اگر برای تشخیص سرطانی بودن کیست تخمدان خود به مشاوره با افراد متخصص نیاز دارید، خانم دکتر صفورا فرخی پور را به شما پیشنهاد می کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت می توانید با شماره ۲۲۸۵۹۱۰۲ تماس بگیرید.
آیا کیست تخمدان در باروری دختران در آینده تاثیر منفی دارد؟
همان طور که گفتیم در تخمدان پلی کیستیک چندین کیست در تخمدان فرد ایجاد می شود. در نتیجه ترشح هرمون های مردانه در بدن فرد بیش از هرمون های زنانه او خواهد بود. این اختلال هرمونی باعث به هم خوردن سیکل قاعدگی دختران می شود و ممکن است هر ۶ ماه یک بار یا ۳ – ۴ ماه یکبار پریود شوند. با چنین شرایطی می توان گفت که در آینده، باروری و بارداری دخترانی که تنبلی تخمدان دارند سخت خواهد بود و به کمک پزشک نیاز دارند. ممکن است پزشک در درمان کیست تخمدان برای دختران مصرف داروهای بارداری را تجویز کند. در این صورت اگر به مدت طولانی از این داروها استفاده نمی کنید نگران ناباروری خود نباشید. اصولا نابارور شدن زنان به دلیل مصرف قرص های ضدبارداری عملی نیست ولی ممکن است حاملگی آنها را به تاخیر بیندازد. مصرف طولانی این قرص ها نمی تواند عامل ناباروری دختران در آینده باشد. پس داروهای خود را طبق نظر پزشک مورد استفاده قرار دهید.
کیست تخمدان چطور درمان می شود؟
روش های درمانی متفاوتی برای رفع کیست تخمدان وجود دارد. به این نکته مهم توجه کنید که روش درمان از فردی به فرد دیگر فرق دارد و نباید درمان بیماری خود را با یکدیگر مقایسه کنید. یکی از درمان‌های رایج کیست تخمدان، استفاده از قرص‌های ضدبارداری، متفورمین و هورمون‌تراپی است. در این روش، هدف پزشک منظم کردن چرخه قاعدگی و ایجاد تعادل در هرمون های فرد است و باید قرص‌های تجویزی را طبق دستور پزشک مصرف کنید. روش های دیگری نیز برای جراحی به کار می رود که شامل انواع مختلف جراحی هایی است که به تشخیص پزشک باید انجام شوند. این جراحی ها عبارتند از:
لاپاراسکوپی: خطر سرطانی بودن کیست تخمدان در زنان یائسه بیشتر است. اگر کیست کوچک باشد و آزمایشها نشان دهد که کیست سرطانی است، پزشک با عمل جراحی از طریق لاپاراسکوپی آن را برمی دارند. کیست درموئید تخمدان هم با این روش درمان می شود.
لاپاروتومی: اگر کیست تخمدان بزرگ باشد، پزشک با ایجاد یک برش بزرگ روی شکم، کیست را خارج می کند و یک بیوپسی (نمونه برداری یا تکه برداری) فوری انجام می دهد.
هیسترکتومی: اگر کیست سرطانی تشخیص داده شود، به تشخیص پزشک شما ممکن است عمل هیسترکتومی انجام شود. در این نوع از جراحی، تخمدان ها و رحم به طور کامل از بدن فرد خارج می شوند.
برای جراحی کیست تخمدان به شما خانم دکتر صفورا فرخی پور، متخصص و جراح زنان و زایمان را پیشنهاد می کنیم. برای رزرو نوبت می توانید با شماره ۲۲۸۵۹۱۰۲ تماس بگیرید.
امیدواریم در این مقاله توانسته باشیم به طور کامل به سوالات شما درباره کیست تخمدان پاسخ دهیم. شما می توانید در بخش نظرات که در انتهای همین مقاله قرار گرفته، سوالات خود را در این مورد با ما در میان بگذارید.
