یکی از بارداری های پر خطر، بارداری خارج از رحم (Ectopic pregnancy) است که با سقط جنین پایان می یابد. در این نوع بارداری، جنین به جای رحم در جای دیگری لانه گزینی می کند. در ۹۵% موارد، لانه گزینی در لوله های رحمی اتفاق می افتد و رشد جنین در لوله ها می تواند منجر به پارگی لوله فالوپ شود.
خونریزی شدید داخلی که در اثر پارگی لوله فالوپ ایجاد می شود، ممکن است به مرگ مادر منتهی شود. به همین علت تشخیص به موقع بارداری خارج رحمی (EP) برای حفظ سلامت مادر و قدرت باروری او بسیار مهم است. ما در این مقاله به شما خواهیم گفت که بارداری خارج رحمی چه زمانی مشخص می شود. برای دسترسی سریع به تیترها می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.
علت حاملگی خارج از رحم (EP)
تخمک بارور شده اگر نتواند از طریق لوله فالوپ به رحم برسد در همان لوله فالوپ لانه گزینی می کند. عوامل زیر می توانند باعث مسدود شدن مسیر حرکت تخمک بارور شده به رحم و ایجاد حاملگی خارج از رحم شوند:
- اختلالات هورمونی
- اختلالات ژنتیکی یا ارثی
- وجود التهاب، چسبندگی یا زخم در لوله های فالوپ در اثر عفونت یا جراحی
- نقص های ساختاری لوله فالوپ
به گفته دکتر صفورا فرخی پور، جراح و متخصص زنان و زایمان، در بعضی از بانوان، حاملگی خارج از رحم می تواند از عوارض استفاده از آیودی برای پیشگیری از بارداری باشد.
از کجا بفهمیم حاملگی خارج از رحم است؟
زمانی که با علائم مشکوک در ماه های اول بارداری مواجه شوید، باید سریعتر به پزشک مراجعه کنید. معمولا بارداری خارج رحمی بین هفته های ششم تا دهم بارداری قابل تشخیص است. پزشکان به کمک روش های زیر می توانند به طور دقیق بارداری خارج رحمی را تشخیص دهند:
علائم بارداری خارج از رحمی
علائم بارداری خارج از رحمی در هفته های اول بارداری مشخص نیستند و علائم بارداری های طبیعی را دارید ولی از هفته ششم تا دهم اغلب مادران شایع ترین علائم بارداری خارج از رحم را تجربه می کنند که عبارتند از:
- لکه بینی و یا خونریزی غیرعادی (تیره تر یا روشن تر از حالت عادی)
- درد ناگهانی و تیز در یک طرف از زیر شکم
- درد شانه مزمن که با دراز کشیدن بدتر می شود و با خوردن مسکن بهتر نمی شود
- اسهال
- دفع مدفوع دردناک
- حساسیت شکم به لمس
- حالت سرگیجه
البته بروز و شدت هر یک از این علائم بستگی به این دارد که حاملگی بیرون رحمی در چه مرحله ای است و چه صدماتی ایجاد کرده است. بهر حال با بروز هر یک از این موارد مشکوک باید سریعا به متخصص زنان مراجعه کنید.
سونوگرافی واژینال یا شکمی
پزشکان با استفاده از سونوگرافی شکمی یا داخل واژینالی می توانند وضعیت رحم، تخمدان، لوله های فالوپ را بررسی کنند. در صورتی که خونریزی داخلی ایجاد شده باشد هم با سونوگرافی قابل تشخیص است. اگر در هفته های اولیه بارداری باشید، دوباره باید سونوگرافی را انجام دهید. چون پیشرفت سن حاملگی بهتر می تواند به تشخیص دقیق حاملگی بیرون از رحم کمک کند.
آزمایش خون
آزمایش خون یکی از تست های اولیه تشخیصی برای بارداری خارج از رحم است. این آزمایش به روش های زیر به تشخیص حاملگی خارج رحم کمک می کند:
- سطح HCG: به صورت هفتگی تغییرات سطح هورمون بارداری یا HCG بررسی می شود. اگر با افزایش سن بارداری، هورمون بارداری خون در حال کم شدن باشد، نشانه سقط جنین است.
- سطح پروژسترون: اگر سطح هورمون پروژسترون بالاتر از ۲۵ نانو گرم باشد، بارداری طبیعی است. اما اگر کمتر از ۵ باشد، نشانه سقط جنین در حاملگی خارج از رحم است.
- شمارش گلبول قرمز: بررسی تعداد گلبول های قرمز خون به تشخیص کم خونی که ناشی از از دست دادن خون است، کمک می کند. کم خونی می تواند نشانه خونریزی داخلی و بارداری خارج رحمی باشد.
لاپاراسکوپی
در صورتی که پزشک نتواند با آزمایش خون یا سونوگرافی مطمئن شود بارداری خارج رحمی است، عمل لاپاراسکوپی را انجام می دهد. در صورت تایید بارداری خارج رحمی، همزمان با عمل لاپاراسکوپی تشخیصی، درمان بارداری خارج رحمی هم انجام می شود.
برای تشخیص و درمان قطعی حاملگی خارج رحم در شمال تهران، شما هم می توانید به مطب خانم دکتر صفورا فرخی پور، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی در این زمینه مراجعه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت نوبت می توانید با شماره ۰۲۱۲۲۸۵۹۱۰۲ تماس بگیرید.
روشهای درمان حاملگی خارج از رحم
پزشک زنان بر اساس جواب آزمایش ها، اندازه جنین، هفته ی بارداری و علائم مادر برای درمان بارداری خارج رحمی از یکی از روش های زیر استفاده می کند:
- دارو درمانی: در این روش، پزشک با تزریق داروهای عضلانی و به کمک گردش خون، جنین را سقط می کند. بعد از آن باید سطح هورمون HCG شما هر هفته بررسی شود تا به حد زیر بارداری برسد. تزریق این داروها با عوارضی مثل درد و اسپاسم شکم، استفراغ یا اسهال همراه است.
- لاپاراسکوپی: این یک عمل کم تهاجم است و برای تشخیص و سقط جنین در حاملگی خارج از رحم استفاده می شود. اگر اندازه جنین به اندازه ای کوچک باشد که بتوان با عمل لاپاراسکوپی آن را سقط کرد، از این روش استفاده می شود.
- عمل جراحی: در صورتی که دارو درمانی یا لاپاراسکوپی جواب ندهد یا علائم بیمار خیلی شدید باشد، برای درمان حاملگی خارج از رحم عمل جراحی انجام می شود. در این روش ممکن است قسمتی از لوله رحم که در آن لانه گزینی صورت گرفته، برداشته شود (عمل سالپنژکتومی).
در مواردی هم ممکن است با تشخیص پزشک، به جای برداشتن لوله رحمی، فقط قسمتی از لوله فالوپ برش خورده و محتویات آن خارج شود (عمل سالپنگوستومی).
بعد از عمل های جراحی و لاپاراسکوپی تا چند هفته باید سطح هورمون بارداری خون چک شود تا زمانی که به صفر برسد و مطمئن شویم که سقط با موفقیت انجام شده است. بنابراین انجام آزمایش های تجویز شده توسط پزشک مراقبتهای دوران بارداری را باید جدی بگیرید.
بارداری سالم بعد از حاملگی خارج از رحم ممکن است؟
طبق تجربه ی خانم دکتر فرخی پور، حدود ۸۵ درصد از بیماران می توانند یک بارداری سالم بعد از حاملگی خارج از رحم را تجربه کنند. معمولا برای درمان بارداری خارج رحمی از روشهایی استفاده می شود که شانس موفقیت بارداری بعدی بیشتر شود. مثلا عمل لاپاراسکوپی با حفظ لوله فالوپ می تواند قدرت باروری مادر را حفظ کند.
در جراحی هایی که در آن لوله فالوپ برداشته می شود، اگر لوله فالوپ دیگرتان سالم باشد، می توانید به طور طبیعی ولی دیرتر از خانم های دیگر باردار شوید. حتی اگر هر دو لوله فالوپ آسیب ببیند، می توانید با روشهایی مثل IVFاقدام به بارداری کنید.
برای اقدام به بارداری و همچنین مراقبتهای دوران حاملگی بعد از حاملگی خارج رحم خود می توانید به مطب خانم دکتر صفورا فرخی پور، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی در این زمینه مراجعه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت نوبت می توانید با شماره ۰۲۱۲۲۸۵۹۱۰۲ تماس بگیرید.
سوالات رایج درباره بارداری خارج رحمی
در اینجا می توانید پاسخ به متداول ترین سوالات درباره بارداری خارج رحمی را بخوانید:
چه زمانی لازم است برای درمان حاملگی خارج از رحم عمل برداشتن لوله رحم انجام شود؟
اگر لوله فالوپ آسیب جدی دیده و خونریزی شدید باشد، مجبور به برداشتن قسمتی از لوله فالوپ هستیم که آسیب دیده است.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر بارداری خارج رحمی هستند؟
ریسک EP در زنانی بیشتر است که دچار ناهنجاری مادرزادی یا عفونت در لوله فالوپ هستند یا سابقه عفونت های مقاربتی، چسبندگی لوله و التهاب لگن دارند. زنانی هم که از آی یو دی برای پیشگیری از بارداری استفاده می کنند، بیشتر در معرض حاملگی بیرون رحمی هستند.
احتمال بارداری خارج رحمی در حاملگی بعدی چقدر است؟
بستگی به علت بارداری خارج رحمی دارد. مثلا زنانی که انسداد لوله یا عفونت های لوله فالوپ دارند حدود ۱۰ تا ۱۵% ممکن است بارداری بعدی شان هم خارج رحمی باشد.
محل لانه گزینی در حاملگی خارج رحم کجاست؟
معمولا در لوله فالوپ است. ولی می تواند در تخمدان، جای زخم سزارین قبلی و یا سرویکس (گردن رحم) هم اتفاق بیفتد که البته خیلی رایج نیستند.
اگر شما هم سوالی درباره زمان تشخیص بارداری خارج از رحم دارید، می توانید در بخش نظرات این مقاله آنها را با ما در میان بگذارید.
