معمولا تهوع صبحگاهی به عنوان یکی از اولین علائم بارداری شناخته می شود. این وضعیت یکی از شکایات های شایع زنان در اوایل دوره بارداری است که معمولا با گذشت سه ماه اول برطرف می شود. این حالت تهوع و استفراغ شدید ممکن است برای بسیاری از زنان آزار دهنده باشد. بیش از نیمی از زنان باردار حالت تهوع را تجربه می کنند. در این مقاله به تهوع صبحگاهی و راه های رفع آن پرداخته می شود. برای دسترسی به قسمت های مختلف مقاله می توانید از فهرست زیر استفاده نمایید.
تهوع صبحگاهی چیست؟
بیش از نیمی از زنان باردار حالت تهوع و استفراغ صبحگاهی را تجربه می کنند. این عارضه معمولا از هفته ششم بارداری شروع و در هفته دوازدهم از بین می رود. تهوع صبحگاهی علیرغم آزار دهنده بودن، قابل کنترل بوده و معمولاً نشانه بارداری سالم است. براساس تحقیقات، وقوع حالت تهوع و استفراغ در زمان بارداری یک نشانه ی خوب است که خطر سقط جنین را کاهش می دهد. احساس تهوع فقط به صبح محدود نمی شود، حالت تهوع در بیشتر زنان باردار با گذشت زمان در طول روز کاهش می یابد اما در برخی از افراد ممکن است در تمام طول روز ادامه پیدا کند. این حالت تهوع بجز در موارد شدید که موجب کم آبی و کاهش وزن می شود، نیازی به مراقبت های پزشکی ندارد. با رعایت برخی نکات و استفاده از درمان های خانگی می توان علائم این عارضه را کاهش داد.
اگر تهوع صبحگاهی شدید دارید و با کاهش وزن یا آب بدن مواجه شدید، به پزشک مراجعه کنید. پیشنهاد می کنیم در این مورد از تخصص خانم دکتر صفورا فرخی پور، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی بهره مند شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت نوبت می توانید با شماره ۲۲۸۵۹۱۰۲ تماس بگیرید.
چرا تهوع صبحگاهی در زنان باردار اتفاق می افتد؟
بسیاری از مادران باردار به دنبال علت تهوع صبحگاهی در دوران بارداری خود هستند. معمولا افزایش سطوح استروژن، قند خون پایین و حساسیت به برخی از بوها در طول بارداری باعث بروز حالت تهوع می شود. هنوز علت اصلی این عارضه مشخص نشده است، اما برخی از عوامل مرتبط با آن عبارتند از:
- تغییر فعالیت گوارشی به دلیل افزایش هورمون هایی مثل استروژن، پروژسترون، گونادتروپین کوریونی انسانی (HCG) و کوله سیستوکینین
- افت قند خون مادر به دلیل نیاز جنین به دریافت انرژی
- قوی تر شدن حس بویایی در دوران بارداری که می تواند در افزایش حالت تهوع موثر باشد. احتمال وقوع این حالت در ۳ ماهه ی اول بارداری بالاست و در اغلب موارد، در ۳ماهه ی دوم از بین می رود یا کاهش می یابد.
بیشتر بخوانید:قطع شدن ناگهانی حالت تهوع در بارداری خطرناک است؟
۱۰ نکته برای رفع تهوع صبحگاهی زنان باردار
ویار و استفراغ شدید در بیشتر زنان باردار رخ نخواهد داد، اما بسیاری از آنها درگیر حالت ناخوشایند تهوع می شوند. شما با رعایت نکات زیر می توانید علائم ویار صبحگاهی را در دوران بارداری خود کاهش دهید:
خواب مناسب
خواب خوب در طول شب بسیار مهم است. چرت زدن در طول روز در بهبود حالت تهوع موثر است، اما نباید بلافاصله بعد از صرف غذا بخوابید زیرا ممکن است دچار حالت تهوع شوید. در زمان استراحت خود به این نکات توجه کنید:
- در صورت کار در شیفت شب، از چشم بند و یا پرده های ضخیم و تیره برای حداقل کردن نور محیط استفاده کنید.
- با گذشت زمان، بدن به خاطر بارداری تغییر شکل می دهد و استفاده از بالش بارداری برای محافظت از کمر و شکم مفید است.
- زود بخوابید و زود بیدار شوید، در این صورت می توانید کمی بیشتر در تخت خواب بمانید.
- استفاده از قرص های خواب آور (مگر با تجویز پزشک) ممنوع است.
رعایت نکاتی برای تغذیه مناسب
برای کاهش تهوع صبحگاهی موارد زیر را در تغذیه خود رعایت کنید:
- خوردن غذاهای چرب و پر ادویه و کافئین دار باعث تحریک معده و افزایش ترشح اسید معده می شود، مخصوصا با پیشرفت بارداری و افزایش وزن مادر، فشار اضافی به دستگاه گوارش وارد می شود.
- صرف وعده های غذایی کوچک تر می تواند احتمال استفراغ را کاهش دهد اما نباید معده خود را خالی نگه دارید. خالی ماندن معده در طول روز می تواند احساس تهوع را تشدید کند. زیرا اسید تولید شده در معده خالی بر دیواره داخلی معده اثر می گذارد.
بیشتر بخوانید: مراقبتهای سه ماهه سوم بارداری
- خوردن چوب شور قبل از برخاستن از تخت در صبح در کاهش تهوع موثر است.
- برای وعده صبحانه می توانید از پوره سیب، گلابی، موز یا هر نوع میوه از خانواده مرکبات استفاده کنید که سریعا احساس گرسنگی را برطرف می کند. پتاسیم موجود در میوه‌ها باعث کاهش و بهبود علائم تهوع صبحگاهی می شود.
- مصرف کربوهیدرات‌ها نیز موثر است. سیب‌زمینی شیرین، برنج و نان تست خشک را می توان به عنوان گزینه‌های مناسب در نظر گرفت.
- مصرف میان وعده های سرشار از پروتئین در شب (قبل از خواب) باعث تنظیم سطح قند خون می شود.
- خوردن غذای سرد (از نظر دمایی) باعث می شود تا بوی کمتری را هنگام خوردن احساس کنید.
انجام فعالیت های جسمی و ذهنی
تحقیقات نشان داده اند که فعالیت فیزیکی باعث بهبود علائم تهوع صبحگاهی در زنان باردار می شود. بنابراین خود را با کارهایی مانند خواندن کتاب، انجام پازل، تماشای تلویزیون، کارت بازی یا پیاده روی کوتاه مشغول کنید که باعث آرام سازی ذهن و برطرف شدن احساس تهوع می شوند.
نوشیدن مایعات به اندازه کافی
رساندن آب کافی به سلول‌های بدن به ویژه در دوران بارداری بسیار مهم است. ممکن است نوشیدن هشت لیوان آب در روز در هنگامی که حالت تهوع دارید، کار دشواری باشد؛ اما کم آبی بدن می تواند احساس تهوع را تشدید کند. با روش های زیر می توانید مایعات بیشتری بخورید:
- افزودن سرکه سیب و عسل به آب باعث بهتر شدن طعم و مزه آب می شود.
- مکیدن قطعات یخ ساخته شده از آب یا آب میوه منجمد نیز یک روش موثر است.
نوشیدن چای زنجبیل و نعناع
مدتها است که از زنجبیل برای کمک به هضم و کاهش ناراحتی شکم و درمان تهوع و استفراغ استفاده می شود. می توانید نعناع و زنجبیل را به روش های زیر نیز مصرف کنید:
- مصرف نوشیدنی های زنجبیلی سرد یا افزودن یک تکه کوچک زنجبیل تازه به آب یا چای
- مصرف میان وعده هایی مثل نان زنجبیلی یا شیرینی زنجبیلی
- مصرف چای نعناع نیز برای تسکین ناراحتی های معده
پوشیدن لباس های گشاد و راحت
پوشیدن لباس های تنگ یا دست و پا گیر می توانند باعث بدتر شدن حالت تهوع شوند. با پوشیدن لباس های گشاد در دوران بارداری خود می توانید علائم تهوع کمتری را تجربه کنید.
ویتامین ها و مکمل ها
مصرف مکمل ها بدون تجویز پزشک ممنوع است. بهتر است قبل از خواب و همراه با میان وعده از ویتامین استفاده کنید. ویتامین B6 ممکن است برای کاهش حالت تهوع موثر باشد. گاهی مصرف مکمل های آهن تجویز شده توسط پزشک ممکن است باعث بروز حالت تهوع شود. در صورت وقوع این حالت، دوز پایین تری از دارو توسط پزشک تجویز می شود. مکمل های آهن را با آب پرتقال یا سایر نوشیدنی های حاوی ویتامین C مصرف کنید تا آهن بیشتری را جذب کنید.
عدم استفاده از صفحه نمایش کامپیوتر
چشمک زدن صفحه نمایش معمولا سریع و نامحسوس است اما می تواند باعث تشدید حالت تهوع صبحگاهی شود. در صورتی که استفاده از کامپیوتر اجتناب ناپذیر باشد، بزرگتر یا پر رنگ کردن فونت کلمات و تغییر رنگ پس زمینه به قهوه ای یا صورتی ملایم ممکن است موثر واقع شوند. این کار برای کاهش فشار چشم نیز مفید است.
اجتناب از محرک های حالت تهوع
افزایش حساسیت به بو در دوران بارداری با وقوع تهوع صبحگاهی در ارتباط است. استشمام برخی از بوهای قوی مثل بوی انواع رنگ موها و ابروها باعث تشدید علائم این عارضه می شود، بعلاوه این محرکها بر سلامت جنین هم تاثیر منفی می گذارد. به همین دلیل رنگ كردن ابرو در دوران بارداری توصیه نمی شود. ولی بوهایی نظیر عصاره‌ی لیمو و رزماری ممکن است حتی مفید باشند. بهتر است در دوران بارداری، محرک های حالت تهوع را شناسایی کرده و تا حد ممکن از آنها اجتناب کنید.
کنترل رفلاکس اسید معده
در برخی از موارد، رفلاکس اسید معده نیز ممکن است باعث بروز حالت تهوع و استفراغ شود. برای کنترل رفلاکس اسید معده می توانید به روش های زیر عمل کنید:
- با مصرف داروهای ضد اسید تجویز شده قبل از خواب می توانید میزان اسید معده و حالت تهوع صبحگاهی را کاهش دهید.
- پیش از مصرف هر نوع دارو در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
- روش های درمانی جایگزین مانند طب فشاری نیز ممکن است مفید باشند. وارد کردن فشار بر نقاط خاصی از بدن به کنترل علائم تهوع کمک می کند. در این روش، ممکن است توصیه شود که دستبند مخصوص بیماری حرکت (motion-sickness) را به مچ دست خود ببندید. پالس های الکتریکی بدون دردی که از این دستبند آزاد می شوند، بر اﻋﺼﺎب ﻣﻌﺪه و ﻣﻐﺰ اثر گذاشته و علائم را کاهش می دهند.
رژیم غذایی که به کاهش علائم تهوع صبحگاهی کمک می کند
مصرف مواد غذایی زیر می تواند به کاهش علائم تهوع صبحگاهی مادران باردار کمک کند:
- غذاهای سرد
- میوه ها و سبزیجات تازه
- غذاهای نرم مانند سوپ داغ
- چوب شور
بیشتر بخوانید: نکات تغذیه ای در دوران بارداری
- ژله
- بستنی یخی طعم دار
- آب نبات های طعم دار با طعم های مختلف مانند نعناع، لیمو،زنجبیل، که برای کاهش حالت تهوع مناسب است.
چه زمانی برای تهوع صبحگاهی باید به پزشک مراجعه کرد؟
راهکارهای مختلفی مانند رژیم های غذایی، طب فشاری (ماساژ و فشار دادن نقطه ای بدن) و استراحت برای کنترل تهوع صبحگاهی مفید است. استفاده از دارو تنها در صورت حالت تهوع و استفراغ شدید توصیه می شود. اما استفراغ شدید در دوران بارداری یا ﻫﯿﭙﺮﺍﻣﺰﯾﺲ ﮔﺮﺍوﯾﺪﺍﺭوﻡ می تواند به کم آبی، سوء تغذیه و کاهش وزن منجر شود. از هر ۳۰۰ زن باردار، یک نفر به این عارضه دچار می شود و معمولا تنها در طول ۲۰ هفته ی اول بارداری رخ می دهد. اگر استفراغ های شدید دارید در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- کاهش وزن بیشتر از یک کیلوگرم
- استفراغ خونی که بیشتر قرمز یا سیاه به نظر می رسد
- استفراغ بیشتر از چهار بار در روز
- عدم توانایی در نگه داشتن مایعات در بدن برای بیشتر از یک روز
در این وضعیت، مواردی مانند تغییر در رژیم غذایی، استراحت زیاد و استفاده از آنتی اسیدها توسط پزشک در برنامه مراقبتهای دوران بارداری به شما توصیه می شود. در موارد شدید، مایعات و مواد مغذی لازم از طریق ترزیقات درون وریدی به بدن بیمار منتقل می شوند.
بیشتر بخوانید: مراقبتهای سه ماهه اول بارداری
اگر ویار صبحگاهی شما با استفراغ های شدید همراه است، پیشنهاد می کنیم از تخصص خانم دکتر صفورا فرخی پور، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی بهره مند شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت نوبت می توانید با شماره ۲۲۸۵۹۱۰۲ تماس بگیرید.
سخن پایانی
تهوع صبحگاهی نشانه بارداری سالم است که در اغلب مادران باردار اتفاق می افتد. تهوع و استفراغ در صبح بیشتر است ولی ممکن است در طول روز ادامه داشته باشد. برای کاهش علائم ویار صبحگاهی می توانید از رژیم غذایی و نکات گفته شده در این مقاله استفاده کنید. در صورتی که استفراغ شدید دارید و با کاهش وزن مواجه شدید حتما به پزشک مراجعه کنید. شما عزیزان می توانید اطلاعات جامعی در مورد مراقبتهای سه ماهه دوم بارداری را در مقاله مربوطه مطالعه نمایید.
امیدواریم در این مقاله به سوالات شما درباره رفع علائم ویار صبحگاهی پاسخ داده باشیم. چنانچه سوالی در این مورد دارید می توانید از طریق بخش نظرات زیر مقاله آن را با ما در میان بگذارید.
